Өзіндік жұмыс түрлері, олардың рөлі

Өздік жұмыс — бұл оқу жоспарында қарастырылған, оның интеллектуалды, жігерлі және кәсіби қасиеттерін дамытатын, оқу материалының мазмұны мен қажетті көлемін игеретін тәрбие жұмысының күрделі түрі.

Өзіндік жұмыс — бұл студенттердің күрделі қызметі немесе оқу жұмысының ерекше түрі. Мектептегі тәрбие жұмысының маңызды бағыттарының бірі-оқушылардың өзіндік жұмысы. Бірнеше сыныпта жұмыс істейтін мұғалімнің негізгі педагогикалық міндеті жеке сыныпта жұмыс істейтін мұғалімнің міндетіне ұқсас. Сондай-ақ, ол бағдарламаның талаптарына сәйкес оқу жоспарын орындауы керек.

Өздік жұмыс тиімді болу үшін алдымен «өздік жұмыс» терминінің нені білдіретінін анықтау керек: біріншіден, өздік жұмыс, балалар ешкімнің көмегінсіз әр түрлі тапсырмалар мен жаттығуларды орындайды; екіншіден, мұндай жұмыс балаларды ұқыптылыққа, тәртіптілікке, жинақылыққа, бақылауға үйретеді.

Өздік жұмысты ұйымдастыру кезінде келесі талаптарды сақтау қажет:

1. Өздік жұмыстың мазмұны талаптарға сай болуы керек.

2. Оқушылардың ойлау қабілеттерін дамыту.

3. Өздік жұмыстың түрі мен мазмұны әр түрлі болуы тиіс.

4. Орындалған жұмыс тексеріліп, бағалануы тиіс.

Өздік жұмысты шарттары:

• мұғалім нақты тапсырма және нұсқаулар береді;

• жұмысты орындау және аяқтау уақытын белгілеу;

• олар жұмысты өз еркімен және ықыласпен орындайды;

• жұмысқа әсер ететін мотивтер.

1-кестеде қарастырылатын өзіндік жұмыс түрлері көрсетілген.

Химияда келесідей тапсырмаларды жазылады:

• мұғалім белгілеген үлгі бойынша орындалады;

• мұғалімнің өз бетінше алған білім, білік және дағдыларын пайдалануды талап ететін педагогикалық менеджментті қолдану жағдайында;

• алынған білімдер мен дағдыларды басқа жағдайларда қолдану;

• студенттен ойлауды, құруды, бақылауды, талдауды, жаңа тұжырымдарды, анықтамаларды талап ететін тапсырмалар;

• периодтық кестені, ерігіштік кестесін, кернеулердің электрохимиялық қатарларын жаттау;

• есептеу әдістерін меңгеру:

• ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдау;

• белгілі бір ұғымдардың химиялық заңдылықтарын байланыстыру;

• конкурстық негізде заңдылықтан айыру;

• дидактикалық ойындар, қызықты тапсырмалар[15].

     Химиядан келесі тапсырмалар жасатуға болады:

• мұғалімнің көрсеткен үлгісі бойынша орындалатын тапсырмалар, жаңа тақырыбты өткен кезде оны бекітуге арналған тапсырмалар
• алған білімді өз бетімен, бірақ мұғалімнің басшылығымен орындалатын тапсырма, лабораториялық жұмыс орындау
• алған білімін басқа жағдайларда қолдану, өмірдегі процестермен байланыстыру, не сыныптан тыс жобалық жұмыстар
• оқушылардың шығармашылық ойлауды талап ететін жұмыс, тақырыпқа байланысты сурет салу арқылы жұмыс, қима қағаздар түрінде жасалған шағын мәтіндермен өз бетінше жұмыс
• есептердің бірнеше вариантын шығаруды игеру
• ұқсастық пен айырмашылықты ажырату, талдауға арналған жұмыс; кіші сыныптарда қышқылдық тұздар мен негіздік тұздарды ажырату, жоғары сыныптарда органикалық заттарды топтарға бөліп талдау
• заңдылықтарды ажырату; кіші сыныптарда атомдық масса, мольдік масса, жоғары сыныпта пиролиз, полимерлеу процестері мен ұғымдарын ажырату.